مفهوم کسب و کار “پلتفرمی” چیست؟

منظور از کسب و کار پلتفرمی چیست؟

در حوزه کسب و کار، منظور از پلتفرم مدلی از کسب و کار است که با  تسهیل نمودن تعاملات مستقیم بین دو یا چند نوع مشخص از مشتریان، ارزش ایجاد می کند. جهت برقراری این تعاملات، باید شبکه بزرگ و مقیاس پذیری از کاربران و منابع مورد نیاز ساخته شود تا در مواقع نیاز در دسترس باشند. در اصل پلتفرم ها با ایجاد این شبکه های بزرگ بستری برای کاربران فراهم می کنند تا تبادلات و تراکنش های خود را در قالب آن انجام دهند.

در یک جمله می توان ساختار کسب و کارهای پلتفرمی را با ایجاد ارتباط میان کاربران و تسهیل در ایجاد تراکنش میان آن ها توصیف کرد. روند کار کلی پلتفرم ها بدین صورت است که آن ها در ابتدا سعی در جذب کاربران می کنند تا بتوانند بین آن ها ارتباط ایجاد کنند. این کاربران شامل تولید کنندگان و بازدیدکنندگانی هستند که باید به مشتریان بالقوه شما تبدیل شوند. پس از جذب کاربران، بین آن ها ارتباط برقرار می شود. در مرحله بعد باید بستری فراهم شود تا تراکنش بین کاربران تسهیل شود و در مرحله آخر قوانینی وضع می شود تا کیفیت را افزایش داده و رضایت مخاطبین را حفظ کند.

جهت موفقیت کسب و کار، لازم است تا تمامی مراحل این زنجیره قدم به قدم اجرا شوند. اما بدون شک مهم ترین بخش این زنجیره، ایجاد تکنولوژی مناسب برای انجام درست تراکنش است. چرا که لازم است کاربران پلتفرم بارها و بارها از آن استفاده کنند تا ارزشْ تولید و مبادله شود.

پلتفرم در مقابل مدل خطی

زمانی که صحبت از پلتفرم می شود، در مقابل آن نوع دیگری از کسب و کار تعریف می شود که به کسب و کار خطی یا پایپ لاین (pipeline) مشهور است. این واژه برای توصیف کسب و کارهای سنتی مورد استفاده قرار می گیرد.

در مدل کسب و کار خطی، شرکت ها کالا یا خدماتی ایجاد می کنند و پس از تولید، آن را به مشتریان بالقوه خود عرضه می کنند. در این حالت مشتری پس از تهیه محصول یا خدمات، میزان رضایت خود را اعلام می کند. نمونه ساده این مدل کسب و کارها را می توان در شرکت های خودروسازی مشاهده کرد که پس از تولید خودرو، آن را در اختیار مصرف کننده قرار می دهند یا موسساتی که خود اقدام به تولید فیلم های آموزشی و عرضه آن می کنند.

اما در مقابل، کسب و کارهای مبتنی بر پلتفرم بستری را فراهم می کنند تا کاربران خود با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و وارد تعامل تجاری شوند. در این جا تراکنش میان عرضه کنندگان و مصرف کنندگان برقرار می شود و بدین ترتیب، مبادلات با سرعت بیشتر و هزینه کمتری انجام می پذیرد.

متاسفانه برخی افراد مفهوم پلتفرم را در طراحی سایت و یا اپلیکیشن جست و جو می کنند. در این جا باید گفت که مفهوم پلتفرم صرفا به نوعی تکنولوژی محدود نمی شود، بلکه پلتفرم مدلی است که چگونگی شکل گیری کسب و کار، تولید ارزش، شبکه سازی و ... را دربر می گیرد و این موارد تنها بخشی از این مفهوم به حساب می آیند.

کسب و کارهای پلتفرمی چه مزایای به همراه دارند؟

کسب و کار های پلتفرمی پیشرفت و توسعه سریع تری دارند

کسب و کارهای بر پایه پلتفرم می توانند بسیار سریع رشد کنند. این کسب و کارها معمولا در مقایسه با کسب و کارهای خطی هزینه های عملیاتی بسیار کمتری دارند. پلتفرم ها این قابلیت را دارند که رشد سریعی در میزان درآمدهای خود داشته باشند، بدون آن که نیاز باشد با این سرعت بر کارمندان خود اضافه کنند.

آمار نشان می دهد که با توسعه اینترنت، بیشتر شرکت های بزرگی که با بالاترین سرعت در حال رشد هستند، از مدل کسب و کار پلتفرمی استفاده می کنند. جدول زیر ۱۰ مورد از با ارزش ترین شرکت های را نشان می دهد که پس از سال ۱۹۹۴ تاسیس شده اند. همان طور که مشاهده می کنید، از میان ۱۰ شرکت باارزش ۸ مورد بر پایه کسب و کار پلتفرمی هستند.

پلتفرم ها حجم دارایی پایینی دارند

هدف اصلی کسب و کارهای پلتفرمی ایجاد تعامل میان ارائه دهندگان سرویس و مشتریان است. در اصل ارزش آفرینی کسب و کارهای پلتفرمی بر پایه سهولت بیشتر در روابطی است که میان عرضه کننده و متقاضی به وجود می آید. بنابراین خود پلتفرم ها سعی دارند تا دارایی ها، هزینه های عملیاتی و سازمانی خود را تا حد امکان کاهش دهند که در قسمت قبل اشاره ای به آن کردیم. برای مثال اسنپ که نسخه ایرانی "اوبر"]بزرگترین شرکت تاکسیرانی در سراسر جهان[ است، خود هیچ ماشینی ندارد یا علی بابا که بزرگ ترین خرده فروشی آنلاین در سراسر جهان است، خود کالایی ارائه نمی دهد. این سهولت در تجارت آنلاین باعث می شود تا پلتفرم ها سود ناخالص عملیاتی بسیار زیادی را به دست آورند.

پلتفرم ها بهره وری بالایی دارند

شاید یکی از مهم ترین مزایای کسب و کار پلتفرمی را بتوان در ساماندهی و تجمیع عوامل موثر مانند دارایی ها، مهارت ها و نیروی کار در کنار هم دانست که سبب ارزش آفرینی برای سازمان می شوند. نتیجه این کار تشکیل پلتفرم هایی است که با گردآوری بازیگران خرد در کنار یکدیگر، آن ها را برای مشارکت اقتصادی تقویت می کنند. این بازیگران می توانند مربیانی باشند که موضوعی خاص را جهت آموزش بر روی این بستر عرضه می کنند، فروشندگانی باشند که جهت فروش محصولات خود در این بستر به رقابت می پردازند یا سرمایه گذارانی باشند که در قبال دریافت امتیازی خاص، در جهت توسعه سایر کسب و کارها حمایت مالی کنند. چنین امکانی در شرایط غیر مشابه قابلیت اجرا ندارد.

سرمایه گذاران رغبت بیشتری برای سرمایه گذاری بر روی این مدل کسب و کار دارند

 کسب و کارهای پلتفرمی معمولا چه در کوتاه مدت و چه بلند مدت عملکرد مالی بهتری در مقایسه با کسب و کارهای خطی دارند. چرا که رشد سریع تری دارند و حاشیه سود بالاتری را برای سرمایه گذاران ایجاد می کنند. همین امر سرمایه گذاران را وسوسه می کند تا بیشتر بر روی این مدل از کسب و کارها سرمایه گذاری کنند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، کسب و کارهای پلتفرمی بیش از ۲ برابر کسب و کارهای خطی سرمایه جذب می کنند و به همین نسبت ارزش دارند.