دکتری مهندسی مواد و متالورژی - دانشگاه صنعتی مالک اشتر تهران دارای 12 سال سابقه فعالیت، مشاوره و تدریس در حوزه های مختلف مهندسی مواد
در این دوره مباحث مختلفی چون فرآیند مدیریت خوردگی و انواع مدلهای موجود، مدل مدیریت خوردگی انگلیسی، مدل مدیریت خوردگی آمریکایی، انتخاب مواد مهندسی مناسب، کنترل شرایط محیطی، رعایت اصول طراحی سازهها برای مقابله با خوردگی، کاربرد پوششها، حفاظت کاتدی، حفاظت آندی، پارامترهای بر مبنای مسائل غیر مهندسی خوردگی (الزامات و نیازهای بازرسی خوردگی، پایش یا مانیتورینگ خوردگی، مدیریت خوردگی و ارزیابی ریسک شکست)، فرآیند بازنگری یکپارچگی تاسیسات، بازرسی بر مبنای ریسک، شاخصهای کلیدی عملکرد خوردگی، ماتریس کنترل خوردگی مطرح میشود.
بسیاری از مشکلات خوردگی مشاهده شده در صنایع از عوامل و فاکتورهایی براساس مهندسی خوردگی (CE) به وجود نیامدهاند، بلکه در بسیاری از موارد آنها از مسائل غیرمهندسی خوردگی یا بهتر بگوییم عدمکنترل خوردگی مانند بازرسیها، پایش خوردگی، دستورالعملها، مستندات، ارتباطات و... ناشی میشوند که موارد فوقالذکر ضعیف، ناکافی و نادرست بودهاند. سال 2000 بود که دانشپژوهان به این نتیجه رسیدند که فقط با ابزار مهندسی خوردگی نمیشود تبعات ناشی از خوردگی را کاهش داد و برای این مورد سیستم مدیریت خوردگی (Corrosion Management System) که اختصارا به آن «CMS» یا «CM» گفته میشود، را پیادهسازی کردند. حدود یک سال بعد اولین اقدام در اینباره توسط گروهی در انگلیس صورت گرفت و در سال 2007 بود که انجمن بینالمللی خوردگی در آمریکا رسما شروع بهکار کرد. در این سیستم، جلوگیری از خوردگی تجهیزات از راههای گوناگون بهخصوص استفاده از انواع پوششهای ضدخوردگی بررسی و اجرا میشود. در ادامه به طور مفصل در مورد سیستم و دوره مدیریت خوردگی خواهیم پرداخت.
مدیریت خوردگی یک رویکرد سیستمی، پیوسته و ادامهدار بهجهت شناسایی، کم کردن و تسلط به فرآیند خوردگی لوازم و یراقآلات صنعتی بوده و هدف نهایی آن هم کاهش هزینه و افزایش طول عمر تجهیزات است. در سیستم مدیریت خوردگی مباحث مختلفی مطرح میشود که از آن میان میتوان به نگهداشت اصولی، کنترل و تضمین کیفیت، علم مواد، حفاظت (کاتدی و آندی)، پوششها و ممانعتکنندهها اشاره کرد.
یکی از چالشهای استقرار مدیریت خوردگی در صنایع و سازمانها همپوشانی مفاهیم مهندسی خوردگی (Corrosion Engineering System) یا همان «CE» و مدیریت خوردگی است. در بسیاری از مواقع تصور میشود مدیریت خوردگی همان مهندسی خوردگی است. واقعیت این است تعیین مرز بین این دو مفهوم چالشبرانگیز بوده و نیاز به بررسیهای بیشتری در آینده دارد.
در واقع در مهندسی خوردگی کاهش معضل خوردگی بهوسیلهی روشهای انتخاب و شناسایی مواد، کنترل محیط خورنده و طراحی مناسب مدنظر بوده، در صورتیکه در مدیریت خوردگی باید یکپارچگی سامانه، در طول بهرهبرداری، پایش و ارزیابی مستمر شده و در صورت نیاز، فرآیندهای سازمانی مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد. مدیریت خوردگی برای هر تجهیزات و یا سیستمی بهعنوان فرآیندی تعریف میشود که ملاحظات مربوط به مهندسی خوردگی، پایشهای منظم و قاعدهمند عملکردشان، ارزیابی تاثیربخشی و کارایی اعمال انجام شده بر روی آنها را بررسی و تجزیه و تحلیل میکند. در ادامه مرزبندی مدیریت و مهندسی خوردگی، در قالب یک جدول برایتان آورده شده است.
این که اجرای CMS چه تاثیری روی کاهش هزینههای ناشی از خوردگی دارد، سوالی بود که برای خیلی از سازمانها و افراد پیش میآمد. هزینههای خوردگی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم تاسیسات و تجهیزات صنایع کشور را مورد تهدید قرار میدهد. آنها پس از بررسیهای انجام شده به این نتیجه رسیدند که مدیریت خوردگی چیزی حدود 30 درصد از رقمی که صرف جبران مسائل ناشی از خوردگی میشود را کاهش میدهد. اهمیت این مورد را میتوان بهشکل دیگری هم بیان کرد و آن این است که حدودا دو تا شش درصد از هزینهی تولید ناخالص ملی در هر سرزمینی، برای جبران تبعات ناشی از خوردگی پرداخت میشود. شاید برایتان جالب باشد که بزرگترین عاملی که میتواند تجهیزات و خطوط لوله را به خطر بیندازد همین خوردگی است. این مورد زمانی بغرنج میشود که آن خطوط حاوی مواد ارزشمندی چون نفت، گاز و یا پتروشیمی باشند که بهطبع اهمیت حفظ و حراست از این داراییهای ملی بر کسی پوشیده نخواهد بود.
همانطورکه میبینید اگر بتوان در همهی صنایع و حوزهها تدوین، پیادهسازی و اجرای سیستم مدیریت خوردگی را در نظر گرفت، رقم چشمگیری در هزینههای جاری و عملیاتی (مستقل و غیرمستقل) صرفهجویی میشود و از طرف دیگر راندمان را هم افزایش میدهد.
مهندسان در طول پیادهسازی این سیستم یاد میگیرند که بین هزینهای که به این منظور پرداخت میکنند و سودی که در ازای آن بهدست میآورند، یک محاسبه و سنجش دقیق انجام دهند. مثلا بهازای انجام یک فرآیند که افزایش طول عمر بهرهوری از قطعه را در پی دارد، مجموعه، چه منافع مادی و حتی غیر مادی را بهدست خواهد آورد.
مباحث مطرح شده در این مجموعه آموزشی
در دورهی آموزشی «سیستم مدیریت خوردگی» مباحث مختلفی چون فرآیند مدیریت خوردگی و انواع مدلهای موجود، مدل مدیریت خوردگی انگلیسی، مدل مدیریت خوردگی آمریکایی، انتخاب مواد مهندسی مناسب، کنترل شرایط محیطی، رعایت اصول طراحی سازهها برای مقابله با خوردگی، کاربرد پوششها، حفاظت کاتدی، حفاظت آندی، پارامترهای بر مبنای مسائل غیر مهندسی خوردگی (الزامات و نیازهای بازرسی خوردگی، پایش یا مانیتورینگ خوردگی، مدیریت خوردگی و ارزیابی ریسک شکست)، فرآیند بازنگری یکپارچگی تاسیسات The Integrity Review Proces ، بازرسی بر مبنای ریسک risk-based inspection ، شاخصهای کلیدی عملکرد خوردگی Key Performance Indicators ، ماتریس کنترل خوردگی Corrosion Control Matrices مطرح میشود. شما در ادامه میتوانید با سرفصلهای دوره مدیریت خوردگی آشنا شوید.
